- www.voanews.com/khmer
បាត់ដំបងក្រោមអាណានិគមបារាំង
នៅឆ្នាំ១៩០៧ រដ្ឋាភិបាលបារាំងបានរៀបចំប្លង់អភិវឌ្ឍន៍ក្រុងដំបូងសម្រាប់ទីក្រុង។ ពួកគេបានរៀបចំគំនូរប្លង់ផ្លូវមួយមានរាងជាក្រឡាចត្រង្គដែលមាន ដំណើរការល្អ និងបានបំពាក់នូវរចនាសម្ព័ន្ធក្រុងហើយនឹងបាន សាងសង់ផ្លូវប្រព័ន្ធបង្ហូរទឹកស្អុយ និងប្រឡាយព័ទ្ធជុំវិញ។ ផ្លូវសំខាន់ៗចំនួន ៣ ត្រូវបានសាងសង់ស្របនឹងស្ទឹងសង្កែដែលសព្វថ្ងៃមានឈ្មោះថា ផ្លូវលេខ១ ផ្លូវលេខ២ និងផ្លូវលេខ៣។ ត្រើយខាងលិចនិងត្រើយខាងកើតដែលត្រូវបានតភ្ជាប់ដោយស្ពាន ២ ក្នុងឆ្នាំ១៩១៧ “ស្ពានដែក និងស្ពានថ្ម”។ ផ្ទះលក់ទំនិញជាច្រើនត្រូវបានសាងសង់ និងបានខ័ណ្ឌផ្តាច់ពីគ្នាជាប្លុកតូចៗ ដោយផ្លូវកាត់ទទឹងនិងឌឿងហែម ដែលនៅចន្លោះពីផ្លូវសំខាន់ទាំង៣ ដូច្នេះវាបានផ្តល់នូវលំហនិងទីធ្លាសម្រាប់ប្រកបរបរ និងជំនួញខ្នាតតូចដែលធ្វើឡើងដោយអាជីវករខែ្មរ និងចិន។ បារាំងបានប្រើប្រាស់កំផែងសម្រាប់កិច្ចការយោធាហើយពួកគេបានសាងសង់ ពន្ធនាគារនៅក្នុងបរិវេណនោះ។ ជាមួយគ្នានេះដែរមន្ទីរពេទ្យមួយត្រូវបានសាងសង់នៅជាយខាងជើងនៃ ទីក្រុងក្បែរឃ្លាំងរបស់ធនាគារឥណ្ឌូចិន។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩២៦ ប្លង់អភិវឌ្ឍន៍ក្រុងលើកទី២ ត្រូវបានបង្កើតឡើង។ ផ្លូវរថភ្លើងត្រូវបានកសាងឡើងដើម្បីតភ្ជាប់ខេត្តបាត់ដំបងទៅរាជ ធានី និងរចនាសម្ព័ន្ធក្រុងត្រូវបានពង្រីកទៅទិសខាងលិចរហូតដល់ផ្លូវ រថភ្លើង ក្នុងនោះមានអ័ក្សក្រុងសំខាន់ៗ រត់តម្រង់ទៅរកស្ថានីយរថភ្លើង។ ចំណែកផ្សារណាត់ត្រូវបានសាងសង់នៅឆ្នាំ១៩៣៦ ដែលបានរៀបចំរចនាយ៉ាងត្រឹមត្រូវរចនាបទអាតដេគ័រ (Art Deco)នៅលើទីតាំងនៃផ្សារលំហនៅមាត់ស្ទឹង។ តាំងពីពេលនោះមកផ្សារណាត់ត្រូវបានចាត់ទុកជាចំណុចសំគាល់ទីតាំងដ៏ សំខាន់មួយសម្រាប់ទីក្រុងបាត់ដំបង។ នៅក្នុងពេលជាមួយនោះដែរក៏ផ្តើមមានសំណង់ប្រណិតៗជាច្រើនត្រូវបាន សាងសង់ដូចជា ភូមិគ្រឹះនិងសំណង់សាធារណៈសំខាន់ៗជាដើម ហើយសំណង់មួយចំនួនបានក្លាយជាបេតិកភ័ណ្ឌសម្រាប់ទីក្រុង និងបានបង្កើតនូវលក្ខណៈពិសេសនៃក្រុងបាត់ដំបងរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។ ការអភិវឌ្ឍន៍នាសម័យអាណានិគមបារាំងសំដៅទៅរកទស្សនវិស័យ នៃការអភិវឌ្ឍន៍ក្រុងឲ្យក្លាយទៅជាមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាល និងជំនួញ។ បាត់ដំបងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម សម័យឯករាជ្យ គឺជា“យុគសម័យមាស” នៃប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា។ ប្លង់អភិវឌ្ឍន៍ក្រុងត្រូវបាបពង្រីក ៥ ដងធំជាងប្លង់រៀបចំក្រុងសម័យបារាំង។ យោងទៅតាមប្លង់អភិវឌ្ឍន៍ក្រុងលើកទី៣ សម្រាប់ទីក្រុងបាត់ដំបង។ តំបន់ពង្រីកក្រុងធំៗត្រូវបានគ្រោងសម្រាប់ប៉ែកខាងជើង (តំបន់លំនៅដ្ឋាន) ដែលបានរៀបចំត្រឹមត្រូវហៅថា សង្កាត់ឆ្ពោះទៅសង្គមរាស្ត្រនិយម។ ប្លង់ក្រុងដែលបានរៀបចំតាមលក្ខណៈបច្ចេកទេស និងប្រកបដោយសោភ័ណភាពនាពេលនោះ គឺមានមហិច្ឆិតាធំធេង និងមានការគិតគូរវែងឆ្ងាយហើយវាបានដាក់បញ្ចូលនូវអ័ក្សក្រុងសំខាន់ៗ មួយចំនួនទៀត ដែលស្របទៅតាមប្លង់ចាស់ដែលមានស្រាប់។ រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃតំបន់ដែលគ្របដណ្តប់ដោយប្លង់រៀបចំក្រុងនេះពុំទាន់ អភិវឌ្ឍន៍ពេញលេញនិងមានលំនៅដ្ឋានកុះករនៅឡើយទេ។ បាត់ដំបងបានក្លាយទៅជាទីក្រុងដ៏ទំនើបមួយរបស់ខេត្តជាមជ្ឈមណ្ឌល ពាណិជ្ជកម្ម និងឧស្សាហកម្មសម្រាប់តំបន់។ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធធំៗ និងទីកន្លែងផ្តល់សេវាសាធារណៈមួយចំនួនត្រូវបានសាងសង់នៅក្រោមកម្មវិធី ទំនើបភាវូបនីយកម្មនៃរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជារបស់ព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម សីហនុ។ រោងចក្រវាយនភ័ណ្ឌ និងរោងចក្រតម្បាញត្រូវបានសាងសង់ដោយអ្នកវិនិយោគបារាំង និងចិន។ ព្រលានយន្តហោះត្រូវបានរៀបចំឲ្យដំណើរការ និងផ្លូវដែកត្រូវបានសាងសង់ដើម្បីតភ្ជាប់ទៅព្រំប្រទល់ប្រទេសសៀម។ សាលរៀនមួយចំនួនធំនិងសាកលវិទ្យាល័យមួយត្រូវបានសាងសង់។ មណ្ឌលកីឡា សារមន្ទីរ និងអាគារតាំងពិព័រណ៌ត្រូវបានសាងសង់ ដើម្បីបម្រើឲ្យតម្រូវការផ្នែកវប្បធម៌របស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលកំពុងមាន ការកើនឡើង។ រដ្ឋាភិបាលបានលុបអូរ និងប្រឡាយមួយចំនួន ហើយមួយចំនួនទៀតត្រូវបានប្រែក្លាយនិងប្រើប្រាស់ជាប្រព័ន្ធបង្ហូរ ទឹកស្អុយ។ ខេត្តបាត់ដំបងក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩ ក្នុងរបបប៉ុលពតទីក្រុងបាត់ដំបងក៏ដូចជា ទីក្រុងដទៃទៀតទូទាំងប្រទេសដែរ ត្រូវបានបោះបង់ចោលដោយគ្មានមនុស្សរស់នៅ។ នៅពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាធ្លាក់ចូលទៅក្នុងសង្គ្រាមស៊ីវិលការអភិវឌ្ឍន៍ ក្រុងត្រូវបានជាប់គាំង។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៨០ ប្លង់អភិវឌ្ឍន៍ក្រុងលើកទី៤ ត្រូវបានរៀបចំដោយផ្នែកសុរិយោដី នៃមន្ទីរកសិកម្មខេត្ត ហើយប្លង់នេះគ្របដណ្តប់ផ្ទៃដីមួយភាគធំ នៃឃុំព្រែកព្រះស្តេច ដែល ព័ទ្ធជុំវិញទីតាំងផ្សារថ្មី ស្ថិតនៅប៉ែកនិរតីនៃក្រុង។ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមស៊ីវិលបានបញ្ចប់ទីក្រុងបានរីកដុះដាលយ៉ាងឆាប់រហ័ស ការអភិវឌ្ឍន៍ទីផ្សារបានបន្ត ទីក្រុងត្រូវបានពង្រីកជាបន្តបន្ទាប់។ ប្រជាជនតំបន់ជិតខាងបានធ្វើចំណាកស្រុកមកកាន់ខេត្តបាត់ដំបងដើម្បី ស្វែងរកការងារ និងដើម្បីតាំងលំនៅដ្ឋានថ្មី។ ក្រៅពីអ្វីដែលបានរៀបរាប់ខាងលើវិស័យអប់រំជាមួយការអភិវឌ្ឍន៍យ៉ាង ឆាប់រហ័ស នៃសាកលវិទ្យាល័យរដ្ឋ និងឯកជន និងវិទ្យាល័យ គឺជាចំណុចដ៏សំខាន់មួយរបស់ក្រុងបាត់ដំបង ។ បច្ចុប្បន្នក្រុងបាត់ដំបង គឺជាកម្លាំងចលករមួយសម្រាប់អភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចក្នុងស្រុក។ មានសំណង់ថ្មីៗត្រូវបានសាងសង់ ពិសេសគ្របដណ្តប់លើអ្វីដែលបានគ្រោងឲ្យមាននៅក្នុងប្លង់រចនាសម្ព័ន្ធ ក្រុង នៃសម័យឯករាជ្យ និងពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ ដូចជា សណ្ឋាគារ ផ្សារ សាលារៀនឯកជន និងលំនៅដ្ឋានឯកជន ខណៈដែលតំបន់សម្រាប់តាំងទីលំនៅពុំទាន់មានការកើនឡើងជាទីកត់សម្គាល់ ហួសពីព្រំប្រទល់ នៃប្លង់អភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុងទាំង២ ចុងក្រោយនេះឡើយ
